Günümüzde Özbekistan sınırları içinde yer alan ve tarihî verilere göre IX. yüzyıldan bu yana aynı isimle anılan Mâverâünnehir coğrafyası, Orta Asya ve İslam coğrafyasının tarihî ve kültürel olarak çok önemli bir parçasıdır. Bu bölge, Ceyhun (Amu Derya) ve Seyhun (Siri Derya) nehirleri arasında yer alması nedeniyle verimli tarım topraklarıyla ünlüdür. Mâverâünnehir bölgesi oluşturduğu ilim geleneği ile İslam düşünce ve bilim tarihine yön vermiş ve İslam medeniyetinin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Buhara, Semerkant, Tirmiz, Taşkent ve Fergana gibi şehirler, sadece ilim merkezleri olmakla kalmamış, aynı zamanda çeşitli felsefi ve dinî ekollere de ev sahipliği yapmıştır. Bu bölge, Türk-İslam kültür ve medeniyetinin temelini oluşturan bir zihniyetin geliştiği yer olarak öne çıkmaktadır. İslam'ın bu coğrafyada yayılması, bölge için bir dönüm noktası olmuş ve Türk-İslam kültürünün gelişerek çok geniş bir coğrafyayı etkisi altına almasında önemli rol oynamıştır.

        Türklerin bu coğrafyadaki yeri ve Türk-Arap ilişkileri gibi temel konular Mâverâünnehir özelinde İslam'ın yayılış tarihi açısından birçok araştırmaya mevzu olmuştur. Özellikle İslam öncesi dönemde, Türklerin bu coğrafyada yoğun olarak yaşadığı ve İslam dininin yayılışıyla birlikte oluşan ilmî ve kültürel canlılık çerçevesinde bölgenin İslamlaşma hareketinin merkezlerinden biri hâline geldiği bilinmektedir. İslam'ın bu coğrafyadaki kabulü, Türk-İslam kültürünün gelişiminde ve yayılmasında da kritik bir role sahiptir.

           Mâverâünnehir, sadece İslam bilim ve düşünce tarihine değil, aynı zamanda evrensel bilgi ve kültürün bir merkezi olarak da kabul edilir. Bu bölge, tarih boyunca İslam medeniyetinin yanı sıra Hint, Çin ve diğer Orta Asya kültürleriyle etkileşim içinde olmuştur. Özellikle İpek Yolu'nun geçiş güzergâhında bulunan bu bölge, ticaretin yanı sıra farklı kültürlerin ve dinlerin etkileşimine de sahne olmuştur. Bu etkileşim, coğrafyanın zengin ve çeşitli bir kültürel mirasa sahip olmasına katkı sağlamıştır.

          Mâverâünnehir'deki İslamlaşma süreci, bölge halkının yaşam tarzı, inançları ve kültürel uygulamaları üzerinde derin bir etki bırakmıştır. İslam'ın kabulüyle birlikte, bölgede yeni dinî ve kültürel pratikler benimsenmiş ve İslam öncesi geleneklerle kaynaştırılmıştır. Bu süreç, bölgenin kültürel dokusunu zenginleştirmiş ve çeşitlendirmiştir. Ayrıca, Mâverâünnehir'deki İslamlaşma süreci, bölgenin politik ve ekonomik yapısını da etkilemiş, İslam'ın yayılmasıyla birlikte yeni yönetim yapıları ve ticaret ağları oluşmuştur. Bu, bölgenin tarihî ve toplumsal gelişiminde önemli bir dönemeç olmuştur.

         Değerli akademisyenler ve araştırmacılar, tarihin en bereketli topraklarından biri olan Mâverâünnehir, İslam medeniyetinin altın çağında bilim, kültür ve sanatın da merkezlerinden biri olmuştur. Bu eşsiz bölge, astronomi, matematik, tıp, felsefe, hukuk gibi pek çok alanda dünya çapında etki yaratmış bilginlerin yetiştiği bir ilim yurdu olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Yedincisini "Mâverâünnehir" ana başlığı ile düzenlediğimiz Uluslararası Şeyh Şaban-ı Veli Sempozyumumuzda bu zengin mirası keşfetmek ve günümüz bilim dünyasına yansımalarını tartışmak üzere değerli katkılarınız beklenmektedir.